چکیده

این پایان نامه به مطالعه ی‌ تطبیقی دادرسی افتراقی کیفری در محاکم کیفری ایران و دیوان بین المللی کیفری پرداخته است که ذیل سه بخش بررسی شده است. در بخش کلیات موضوع مورد بحث مطالعه قرار گرفته است و در بخش دوم دیوان بین المللی کیفری از جوانب گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. مواردی همچون مفهوم اصطلاحی آیین دادرسی کیفری دیوان بین الملل، دیوان های بین المللی موقت و دیوان بین المللی کیفری، دیوان های نورنبرگ و توکیو، دیوان بین المللی کیفری برای یوگوسلاوی سابق و دیوان بین المللی کیفری برای رواندا، دیوان دایمی کیفری بین المللی، ترکیب و وظایف دیوان بین المللی کیفری همچون، مفهوم دیوان، تشکیلات دیوان، مقر دیوان، مقر و ارکان دیوان، بررسی صلاحیت های دیوان بین‎المللی کیفری، اصل صلاحیت تکمیلی، صلاحیت ذاتی (شخصی)، صلاحیت زمانی دیوان بین المللی کیفری، صلاحیت شخصی دیوان بین المللی کیفری، کشتار جمعی، جنایــــت علیه بشـــریت، جنایات جنگی‌ و در بخش سوم آیین دادرسی کیفری ایران مورد بررسی قرار گرفته است. مواردی همچون مفهوم مقدماتی آیین دادرسی کیفری، بررسی خصوصیات قوانین آیین دادرسی کیفری، شیوه های رسیدگی محاکم کیفری در ایران، بررسی منابع در اختیار آیین دادرسی کیفری در بخش مذکور مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند و در نهایت در بخش آخر، دیوان بین المللی کیفری (نگاهی به حقوق ایران)، کار را به اتمام رساندیم.

فهرست مطالب

چکیده 2

فهرست مطالب 3

بخش اول: بررسی آیین دادرسی دیوان بین‎المللی کیفری و ایران

فصل اول: کلیات 8

مقدمه. 8

الف: بیان مسأله اساسی 8

ب: مرور ادبیات و سوابق مربوطه. 13

ج: هدف کاربردی 18

د: سؤالات تحقیق. 18

و : نوع روش تحقیق :به صورت کتابخانه ای بوده است 19

فصل دوم: دیوان بین‎المللی کیفری 19

مبحث اول: مفهوم آیین دادرسی کیفری 19

گفتار اول: نظام اتهامی 20

گفتار دوم: نظام تفتیشی 21

گفتار سوم: نظام دادرسی مختلط 24

مبحث دوم: دیوان های بین المللی موقت و دیوان بین المللی کیفری 27

گفتار اول: دیوان های نورنبرگ و توکیو. 27

گفتار دوم: دیوان بین المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق و دیوان بین المللی کیفری برای رواندا 29

گفتار سوم: دیوان دایمی کیفری بین المللی 31

مبحث سوم: مقر و ارکان دیوان. 32

مبحث چهارم: بررسی صلاحیت های دیوان بین‎المللی کیفری 39

گفتار اول: اصل صلاحیت تکمیلی 39

گفتار دوم: صلاحیت ذاتی (شخصی) 40

گفتار سوم: صلاحیت زمانی دیوان بین المللی کیفری 44

گفتار چهارم: صلاحیت شخصی دیوان بین المللی کیفری 45

مبحث پنجم: کشتار جمعی 46

گفتار اول: عنصر مادی 47

گفتار دوم: عنصر روانی 47

مبحث ششم: جنایـت علیه بشـــریت 49

گفتار اول: عنصر مادی. 50

گفتار دوم: عنصر روانی. 51

مبحث هفتم: جنایات جنگی‌ 51

مبحث هشتم: جنایت تجاوز. 52

فصل سوم: آیین دادرسی کیفری ایران. 53

مبحث اول: تاریخچه آیین دادرسی کیفری در ایران. 53

مبحث دوم: مفهوم آیین دادرسی کیفری 55

گفتار اول: مفهوم عام. 56

گفتار دوم: مفهوم خاص. 56

مبحث سوم: جایگاه و موضوع آئین دادرسی کیفری 56

مبحث چهارم: هدف از آیین دادرسی کیفری 57

فصل چهارم: بررسی خصوصیات قوانین آیین دادرسی کیفری 59

مبحث اول: خصوصیات قوانین آیین دادرسی کیفری 59

مبحث دوم: قلمرو قوانین آیین دادرسی کیفری 60

گفتار اول: قلمرو قوانین آیین دادرسی کیفری در زمان. 60

گفتار دوم: قلمرو قوانین آیین دادرسی کیفری در مکان. 64

فصل پنجم: شیوه های رسیدگی محاکم کیفری در ایران. 64

مبحث اول: روش های مختلف دادرسی کیفری 64

گفتار اول: روش دادرسی اتهامی 64

گفتار دوم: روش دادرسی تفتیشی 66

گفتار سوم: روش دادرسی مختلط یا روش فرانسوی 68

گفتار چهارم: روش دادرسی اسلامی 72

گفتار پنجم: سیستم فعلی دادرسی در ایران. 81

مبحث دوم: منابع آیین دادرسی کیفری 83

گفتار اول: قانون. 83

گفتار دوم: منابع فقهی معتبر. 84

گفتار سوم: رویه قضایی. 84

گفتار چهارم: نظریه علمای حقوق. 84

بخش دوم: دیوان بین المللی کیفری (نگاهی به حقوق ایران)

فصل اول: بررسی دیوان بین المللی کیفری با توجه به قوانین ایران. 85

مبحث اول: صلاحیت دیوان بین المللی کیفری و سیستم قضایی ایران. 85

مبحث دوم: مصونیت نمایندگان مجلس شورای اسلامی و رئیس جمهور و دیوان بین المللی کیفری   87

مبحث سوم: اصل عطف به ما سبق و دیوان بین المللی کیفری 90

مبحث چهارم: عفو یا تخفیف مجازات محکومین و دیوان بین المللی کیفری 91

فصل دوم: تطبیق دادرسی دیوان بین المللی کیفری و دادرسی کیفری ایران. 92

مبحث اول: تشکیل دیوان ومراحل دادرسی آن. 92

گفتار اول: طرفین و موضوع دادرسی 92

گفتار دوم: مراحل شروع به رسیدگی 94

گفتار سوم: استقلال دادستان. 95

گفتار چهارم: صدور رای 98

گفتار پنجم: تجدیدنظرخواهی از آرائ دیوان. 99

گفتار ششم: اعاده دادرسی 100

مبحث دوم: سیستم دادرسی کیفری ایران. 101

گفتار اول: دعاوی ناشی از جرم 102

گفتار دوم: رسیدگی به جرم در دادسرا 104

گفتار سوم: استقلال دادسرا و دادستان. 105

گفتار چهارم: اعاده دادرسی کیفری. 108

نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری 114

ارائه پیشنهادات 124

فهرست منابع. 124

بخش اول: بررسی آیین دادرسی دیوان بین‎المللی کیفری و ایران

فصل اول: کلیات

فصل اول: کلیات

مقدمه

دول بزرگ جامعه جهانی بعد از جنگ‏ در صدد بر آمدند اقدامات جدی‏تری را در جهت تحقق صلح جهانی به عمل آورده؛تا دیگر اشتباهات غیر قابل برگشت بروز جنگ‏ جهانی اول و دوم تکرار نگردد. بدین سان‏ ضرورت پیروزی از اصول حاکم بر حقوق‏ بین الملل توسط دولت‏ها نمایان‏تر گردیده شد چرا که صلح جهانی به ویژه پس از جنگ‏ جهانی دوم بزرگ‏ترین آرمان بشریت و دولتمردان قرار گرفته است. تأسیس «دیوان بین المللی کیفری [1]» به عنوان ارگان انحصاری بین المللی در محاکمه متهمین‏ جنایات علیه بشریت، جرایم جنگی و تجاوز و.، نقطه عطف مهمی در گرایش جدید حقوق کیفری بین المللی به شمار می‏آید.

از طرفی، در حقوق جزای داخلی به جرایم علیه اشخاص توجه فراوان شده است و در مجموعه های قوانین و مقررات جزایی به اینگونه جرایم دقت کرده اند اما جرایم علیه انسانیت در مفهوم خاص خود اصطلاحی است که در اساسنامه دادگاه نورمبرگ برای محاکمه جنایتکاران و بزهکاران علیه انسانیت به کار گرفته شده است.

الف: بیان مسأله اساسی

دیوان بین المللی کیفری (ICC ) صلاحیت رسیدگی به چهار جرم از شدید ترین جرایم را دارد : نسل کشی ، جرایم علیه بشریت ، جرایم جنگی و جرم تجاوز . منظور از تأسیس چنین دادگاهی ، تعقیب مرتکبین جرایم فوق در یک دادگاه مستقل بین المللی و الزام ایشان به پاسخگویی در محضر جامعه جهانی می باشد .

آرای دیوان تنها نسبت به کشورهای طرف دعوا و در موردی که موضوع حکم بوده‌اند لازم‌الاجرا است (ماده 59 اساسنامه). هم‌چنین آرای صادره از سوی دیوان از اعتبار امر مختومه برخوردار است و قابل تجدیدنظر نمی‌باشد. طرفین دعوی مطابق بند 1 ماده 94 منشور سازمان ملل متحد و ماده 59 اساسنامه دیوان، متعهد به متابعت از آرای دیوان هستند. در صورت بروز اختلاف در معنا و حدود حکم، دیوان بنا به درخواست هر یک از طرفین رأسا حق تفسیر رأی خود را دارد (ماده 60 اساسنامه). چنانچه کشوری از اجرای تعهداتی که به موجب رأی صادره از دیوان استنکاف کند، طرف دیگر حق خواهد