طراحی و بسته بندی سبز

اهمیت طراحی سبز (محیطی) زمانی اهمیت پیدا کرد که بویوکزکان[1] و سیفسی[2] (2012) نشان دادند که 80 درصد تاثیرات زیست محیطی می تواند متأثر از زمان طراحی محصول باشد. طراحی سبز  را می توان به دو دسته: طراحی مربوط به محصول و طراحی مربوط به بسته بندی منفک کرد (هانگتون[3] و همکاران، 2013، ص.1092 ).

مین[4] و گال[5] (2001) در رابطه با طراحی سبز پیشنهاد می دهند که هزینه تمام شده برای شرکت ها می تواتد در ابتدای زنجیره تامین با توجه به استفاده از مواد قابل بازیافت و استفاده مجدد کاهش خواهد یافت. اگر چه وو[6] و همکاران (2011) تاکید می کنند که تاثیرات زیست محیطی در سرتاسر چرخه عمر محصول رخ خواهد داد همچنین آنها ارزیابی چرخه عمر را یک شاخص مورد استفاده برای مدیریت زنجیره تامین سبز می دانند.

کاربرد طراحی سبز می تواند در برگیرنده این موضوع باشد که شرکت ها می توانند تضمین کنند که محصولاتشان شامل اجزای قابل بازیافت و استفاده مجدد خواهد بود (هانگتون و همکاران، 2013، ص.1092 ).

2-10-2-1- بسته بندی سبز

همانطور که بیان شد بسته بندی سبز را می توان زیر مجموعه ای از طراحی سبز دانست. ژو[7] و همکاران (2005) در بخش مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز پیشنهاد داده اند که شرکت ها و تامین کنندگانشان بایستی در زمینه بسته بندی سبز برای محصولات، رویکردی فعالانه و مشترک داشته باشند. مطالعات دیگر مؤلفه هایی را برای بسته بندی سبز ارائه داده اند که ضامن موارد ذیل می باشند (هانگتون و همکاران، 2013، ص.1092 ):

• بسته بندی قابل بازیافت و استفاده مجدد می باشد.
• کاهش ضایعات از طریق کاهش مواد مورد استفاده در بسته بندی سبز
• اجتناب از بکارگیری مواد سمی و مضر

در یک مطالعه ژانگ[8] و ژاو[9] (2012) بسته بندی سبز را با بسته بندی زیست محیطی و بسته بندی دوست دار طبیعت مترداف می دانند به عقیده آنها بسته بندی سبز می تواند از مواد طبیعی و گیاهی ساخته شود که مجدداً قابل استفاده و مستعد برای تجزیه و تفکیک باشد. همچنین در طول چرخه عمرش کمترین آسیب را برای محیط زیست، سلامتی انسان ها و چارپایان دارد. به طور خلاصه بسته بندی سبز یک بسته بندی مناسب می باشد که قابل استفاده مجدد، بازیافت  یا تجزیه باشد و سبب هیچ گونه آلودگی در طول چرخه عمرش برای انسان و محیط زیست نباشد.

آنها اثرات منفی بسته بندی را بر روی محیط زیست به صورت زیر دسته بندی کرده اند:

1. مصرف منابع: بسته بندی محصولات شامل سطوح مختلفی می باشد. نوع بسته بندی که مستقیماً با محصول در ارتباط است معمولاً قابل دفع می باشد. به جهت سهولت در انتقال و انبارش، بسته بندی های اصلی معمولاً توسط بسته بندی دوم یا چندین بسته بندی دیگر پوشانده خواهد شد. که می توان به بسته بندی بطری های نوشیدنی و یا کنسروها اشاره کرد. یعنی حجم قابل توجهی از منابع صرف بسته بندی ها می شود.
2. آلودگی های ناشی از بسته بندی که خود به شامل سه نوع آلودگی می باشد:
   • آلودگی ضایعات جامد: از نقطه نظر آمارهای جهانی، ضایعات بسته بندی یکی از بخش های اصلی ضایعات جامد هستند. در حال حاضر در جهان سالیانه 10 میلیون تن ضایعات جامد تولید می شود، که سهم ضایعات بسته بندی حدود یک سوم (33 درصد) از کل ضایعات می باشد.
   • آلودگی گازی و مایعی: باقیمانده های شیمیایی غیر مجاز در بطری ها و بسته بندی ها که به سبب باران در کنار روستاها و کشتزارها جریان می یابد که منجر به آلودگی های وسیع آبی و خاکی خواهد شد. حتی این آلودگی به گیاهان در حال رشد سرایت خواهد کرد. که به این صورت زندگی کلیه موجودات محیط زیست را به خطر خواهد انداخت.
   • گسترش باکتری ها و آفت ها: در سیستم های لجستیک بین المللی، مواد بسته بندی طبیعی نه تنها حامل مقادیری از آفت ها بلکه حاوی انواع مختلف باکتری ها هم هستند، که جنگل های محلی و حتی ایمنی انسان ها و حیوانات را به مخاطره می اندازد.

2-10-3- تولید سبز

تولید مشتمل بر ورود مواد اولیه و تبدیل آنها به محصولات نهایی از طریق فعالیت های مونتاژ، ساخت و بسته بندی است. از موضوعات مهم در زنجیره تامین، مدیریت موجودی می باشد که لحاظ کردن هزینه های محیط زیست و هزینه های بالقوه اجتماعی در این زمینه ضروری می باشد. به عنوان مثال تکنیک تحویل به موقع (JIT)[10] از نظر زیست محیطی معایبی چون حمل و نقل اضافی، ترافیک جاده ای، آلودکی هوا و آلودگی صوتی برای محیط زیست دارد. در کوتاه مدت سازمان ها می بایست از حداکثر ظرفیت غیر فعال انبار استفاده کنند، مسیر هایی را برای تردد ناوگان حمل و نقل استفاده کنند که تراکم کمتری داشته باشند. در بلند مدت به ارزیابی مجدد محل استقرار سازمان و سایر اعضا زنجیره تامین تکنولوژی و ساختار کانال توزیع بپردازند (روح اله خداویری، 1389).

تولید سبز عواملی مانند تولید پاک، طراحی محصول با در نظر گرفتن محیط زیست، تولید مجدد و تولید ناب را در بر می گیرد. متغییر های تولید سبز، که در مقالات مختلف ذکر شده اند عبارتند از:

• تولید سبز، به صورت فرایندهای تولیدی که از ورودی هایی با تاثیرات محیطی نسبتاً کم استفاده می کنند و دارای کارایی بالا و همچنین ضایعات، و آلودگی کمتری هستند، تعریف می شود (نینلاوان و همکاران[11]، 2010).
• حذف مواد خام که ممکن است اثر مضر بر محیط زیست داشته باشد.
• دقت در طراحی به نحوی که سازگار با محیط زیست باشد.
• بهینه سازی در فرایند ها با هدف کاهش ضایعات
• بکارگیری تکنولوژی های پاک و پیشرفته به نحوی که منجر به صرفه جویی در مصرف انرژی و آب و کاهش آلاینده ها و ضایعات شود.
• بازیافت مواد اولیه در مراحل تولید
• بکار گیری اصول مدیریت کیفیت فراگیر

2-10-4- لجستیک سبز

لجستیک سبز یک فعالیت لجستیکی است که هدفش کاهش آلودگی زیست محیطی و کاهش مصرف منابع می باشد. لجستیک سبز از تکنولوژی پیشرفته برنامه ریزی و پیاده سازی حمل و نقل، انبارش، بسته بندی، پردازش و توزیع استفاده می کند. یک جریان کارآمد و موثر از کالاها که ارتباط دهنده تامین سبز و تقاضای سبز به منظور غلبه بر مانع و خلأ بین زمان و مکان، و خدمات سبز در فرایند مدیریت اقتصادی می باشد (ژانگ و ژو، 2012).

سیستم لجستیک سبز شامل شش جنبه می باشد: 1. حمل و نقل سبز 2. انبارش و حفاظت سبز 3. سیستم تخلیه و بارگیری سبز 4. بسته بندی سبز 5. فرایند توزیع سبز 6. مدیریت اطلاعات سبز (ژانگ و ژو، 2012).

لجستیک خارجی کلیه فعالیت های توزیع فیزیکی را در بر می گیرد و مشتمل بر جمع آوری، ذخیره سازی و توزیع کالای ساخته شده بین خریداران می گردد. اکثر تصمیمات در لجستیک خارجی مستلزم در نظر گرفتن بازار، مشتری، محصول و منابع سازمان می باشد. از این طریق مدیران لجستیک قادر خواهند بود عملیات خود را به صورت کاراتر و با موجودی کالای کمتر انجام دهند. نتایج این اقدامات صرفه جویی و حذف انرژی اضافی و مکان های زیادی است که در شبکه توزیع سنتی وجود دارد که این اقدامات با حفظ محیط زیست هم خوانی دارد.

تصمیمات مرتبط با موجودی کالا، ضوابط و دستورالعمل های صحیح انبارش، حمل و مصرف محصولات و مواد شیمیایی عبارتند از: میزان موجودی کالا، محل انبارها، تمرکز یا عدم تمرکز در مراکز توزیع، خط مشی ارائه خدمات به مشتریان و مدیریت کالاهای مرجوعی با در نظر گرفتن جنبه های زیست محیطی می باشد (ایمانی و احمدی، 1388).

[1] Buyukozkan

[2] Cifci

[3] Hongthong

[4] Min

[5] Galle

[6] Wu

[7] Zhu

[8] Zhang

[9] Zhao

[10] Just in Time

[11] Ninlawan et al

لینک خرید و دانلود پایان نامه :

شناسایی و ارزیابی مولفه های مدیریت زنجیره تامین سبز با رویکرد تصمیم گیری های چند معیاره فازی (مطالعه موردی: صنعت مواد غذایی)